【マリ語記事】母語であるモクシャ語のために

Шочмо мокша йылмыж верч тырша

2022年5月20日付 Кугарня

Мордва – финн-угор тӱшкашке пурышо калык. Тудын илыш-йӱлаже, чийыме вургемже да тӱвыра ден муро поянлыкше ойыртемалтше улыт. Студент жапыште Йошкар-Олаште эртаралтше финн йылме курсышто мордва ӱдыр Леся Кустова дене палыме лийынам.

モルドヴィン人は、フィン・ウゴル系に属する民族です。その生活や伝統、民族衣装、文化、歌の豊かさは際立っています。私は大学生の時に、（マリ・エル共和国の首都）ヨシカルオラで行われたフィンランド語の講座で、モルドヴィン人のレーシャさんと知り合いました。

Йӱкшӧ оҥгыр гае яндар, кумылжо поро, а мордвала кузе сылнын да куштылгын мутланен колта ыле! Куанен онченам. Тыгодым Леся тӱрлӧ йылмым тунемаш кумылаҥше ӱдыр лийын. Н.П.Огарев лӱмеш Мордва кугыжаныш университетыште филологлан тунем лектын.

彼女の声はベルのようにきれいで、性格は優しく、モルドヴィン語をとても美しく、流ちょうに話していました！当時、レーシャさんは様々な言語を学ぶのが好きな子で、モルドヴィア国立大学で言語学を専攻していました。

Тынар жап эртымеке, Леся дене уэш мутланаш йӧн лектын. Шке шочмо йылмыжым тачат акла, перега да лывыргын мутлана. Паша корно Леся Кустовам Мордовийысе Левжа селасе книгагудышко конден. Таче тудо  йӧратыме пелаш, кок шочшан самырык ава да книгагудо вуйлатыше.

かなりの時間が過ぎて、レーシャさんと再び話すことができました。彼女は自身の母語を今でも尊重し、守り、流ちょうに話しています。レーシャさんはモルドヴィア共和国の村の図書館で働いています。彼女は今、夫の愛する妻で、二人の子供を持つ若い母親で、図書館の館長です。

– Кажнылан шочмо вершӧр эн лишыл, шерге. Тыйын кундемет, Леся, мо дене ойыртемалтеш?

– Мый Саранск ола деч 19 меҥге тораште, Инсар эҥер серыште верланыше Рузаевка олаште, шочын-кушкынам. Ола мотор. Таче республикыште кокымшо кугу олалан шотлалтеш.

記者：皆にとって、生まれ故郷が最も近しく、大切です。レーシャさん、あなたの出身地はどんなところですか？

レーシャさん：私は（モルドヴィア共和国の首都）サランスクから19キロのところにある、インサル川の川岸に位置するルザイェフカの街で生まれ育ちました。きれいな街です。＜中略＞ 今は共和国で2番目に大きな街です。

– А мордва калыкын тӱвыра поянлыкше могайрак?

– Пеш поян. Йӱлана, мурына-влак, чийыме вургемна шкешотан улыт, посна значенийым почын пуат. Ожнысек ойлат: «Мордва ӱдырым эн ончыч колат, вара гына ужат». Вет калыкнан вургемыштыже шуко кӱлешан тамгам ужаш лиеш. Мордва калыкын тӱҥ нацональный сийже – кургоня, пареҥге перемеч. 

記者：モルドヴィン人の文化の豊かさはどんな感じですか？

レーシャさん：とても豊かです。私たちの慣習や歌、民族衣装は独特です。昔から、「人々はモルドヴィン人の娘をまず聞き、その後に見る」と言われています。私たちの民族の衣服には、多くの重要な文様を見ることができます。モルドヴィン人の主な民族料理は、クルゴニャ（ジャガイモのピロシキ）です。＜中略＞

– Илыш вашталт толмо дене шагал огыл тӱп калык эркын йомаш тӱҥалын. Рушаҥмым шуко вере шижаш логалеш. Тендан кундемыште шочмо йылме дене шукын мутланат мо?

– Мордовий Республикыште кок йылме уло: мокша ден эрзя. Эрзяла да мокшала кутырышо-влак икте-весыштым садак ваш умылат. Ешыште мокша йылме дене мутланем. Пелашем руш гынат, мыйым умыла.
Кундемыштына йылмым аралаш тыршат. Школышто йоча-влак шочмо йылме да литератур предметлам (ик вере – мокша, вес вере – эрзя) тунемыт. Ончыч ӱдыр-рвезе-влак мордвала кутыраш пеш вожылыт ыле, но кызыт ситуаций вашталтын. Кажне ийын шочмо йылме дене кутырышо самырык еҥ-влакым чӱчкыдынрак колам да тидлан моткоч куанем.

記者：生活の変化で、少なくない民族が徐々に消滅し始めています。ロシア化が多くの場所で感じられます。あなたのところでは、多くの人が母語で話しますか？

レーシャさん：モルドヴィア共和国には二つの言語があります。モクシャ語とエルジャ語です。それぞれの話者は、お互いを理解できます。家庭で私はモクシャ語で話します。夫はロシア人ですが、私を理解しています。
私たちのところでは、言語を守ろうと努めています。学校で子供たちは母語の科目（あるところではモクシャ語、あるところではエルジャ語）を学んでいます。以前、子供たちはモルドヴィン諸語で話すことをとても恥ずかしがっていましたが、今は状況が変わっています。毎年、母語を話す若者たちをより頻繁に聞きますし、それがとてもうれしいです。

– Книгагудышто паша кузе вораҥын толеш? Кызыт книгам лудшо-влак ешаралтыт мо?

– Книгагудышко кугыеҥ, йоча-влакат коштыт. Кугыеҥ-влак краеведений дене кылдалтше книгам, тыгак детектив, роман-влакым йодыт. Классический литературым лудшо-влакат улыт. Кундемыштына мокша йылме дене лудшо-влак шукын улыт. Пандемий жапыште мокша йылмым тунемме шотышто «Говорим по-мокшански» рубрикым шонен лукмо ыле. Туддене пашам ыштенам, еҥ-влакым шочмо йылмылан шӱмаҥденам.

記者：図書館での仕事はどうですか？今、本を読む人たちは増えていますか？

レーシャさん：＜中略＞ 図書館には大人も子供も通っています。大人は郷土史関係の本や推理小説、長編小説を借ります。古典文学を読む人たちもいます。私たちのところでは、モクシャ語で本を読む人たちも多いです。パンデミックの時にはモクシャ語学習のために「モクシャ語で話そう」コーナーを考案しました。それに関する仕事して、人々が母語に親しんでもらえるようにしました。

– Тый самырык ава улат. Ешда нерген палдаре.

– 19 ияшак марлан лектынам. Владимир пелашем дене ынде 9 ий ваш келшен илена. 8 ияш Арсений эргына 2-шо классыште тунемеш, 5 ияш Дарина ӱдырна йочасадышке коштеш. Тений кеҥежлан кумшо икшывым вучена. 
Йоча-влак изинек шочмо кундемлан, тӱвыралан мелын кушкышт, историйым палышт манын тыршена. Ик пайремымат мордва муро-влак деч посна огына эртаре. Вет мыят тыге кушкынам, сандене икшывем-влакымат тыгак туныктем.

記者：あなたは若いお母さんですね。家族について教えてください。

レーシャさん：＜中略＞19歳で結婚しました。夫のウラジーミルとはもう9年間連れ添っています。8歳の息子アルセニィは2年生で、5歳の娘ダリナは幼稚園に通っています。今年の夏には、3人目の子供が生まれる予定です。
子どもたちが小さい時から故郷や文化を見て育つよう、歴史を知るよう努めています。どのお祝いも、モルドヴィンの歌無しでは行いません。まさに私もこのように育ちましたので、自分の子供たちにもそのように教えています。

訳者：boltwatts    
出典：https://xn--24-6kcl8auuv6i.xn--p1ai/shochmo-moksha-jylmyzh-verch-tyrsha/